Review Các nhà Khai sáng the kỷ 17 đến the kỷ 18 được xem như
Mẹo Hướng dẫn Các nhà Khai sáng the kỷ 17 đến the kỷ 18 được xem như 2022
Lê Thùy Chi đang tìm kiếm từ khóa Các nhà Khai sáng the kỷ 17 đến the kỷ 18 được xem như được Update vào lúc : 2022-07-20 19:38:03 . Với phương châm chia sẻ Thủ Thuật về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi Read Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
CHƯƠNG 2 : CÁC TRÀO LƯU TƯ TƯỞNG VÀ TRIẾT HỌC THẾ KỶ XVII-XVIII
KHỞI ÐẦU CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP
BÀI 3: TRÀO LƯU TƯ TƯỞNG VÀ TRIẾT HỌC THẾ KỶ XVII-THẾ KỶ XVIII
TRÀO LƯU TƯ TƯỞNG THẾ KỶ XVII
TRIẾT HỌC THẾ KỶ ÁNH SÁNG
BÀI 4: KHỞI ĐẦU CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP
Từ khóa: phương pháp qui nạp, phương pháp thực nghiệm, quyền tự nhiên, luật tự nhiên, triết học Ánh Sáng, cách mạng công nghiệp.
Mục đích: Chương này gồm 2 bài:
Bài 3: Giới thiệu cho sinh viên sự tiến bộ của khoa học và sự phát triển của triết học thế kỉ XVII. Những sự kiện này đã làm thay đổi thế giới quan của con người. Sự phát triển của triết học thế kỉ XVII là tiền đề để trào lưu tư tưởng Aïnh Sáng phát triển, đặc biệt là ở Pháp.
Bài 4: Giới thiệu cho sinh viên những tiền đề và nội dung chính của cuộc CMCN ở Anh. Cuộc cách mạng này dẫn đến những thay đổi không những trong nghành kinh tế tài chính, chính trị ở Anh mà còn ảnh hưởng đến tình hình sản xuất của thế giới lúc bấy giờ.
Yêu cầu: Sinh viên cần nắm vững những nội dung sau:
Bài 3:
-Các phương pháp NCKH của những nhà khoa học thế kỉ XVII.
-Tư tưởng của Hobbes và Locke về vấn đề cơ quan ban ngành sở tại, khái niệm về quyền tự nhiên và luật tự nhiên.
- Nội dung của triết học Aïnh Sáng.
Bài 4:
- Những tiền đề của CMCN.
-Các phát minh lớn trong những nghành: CN nhẹ, CN động lực, luyện kim, GTVT.
- Hệ quả của CMCN. (
Bài 3: TRÀO LƯU TƯ TƯỞNG VÀ TRIẾT HỌC THẾ KỶ XVII - THẾ KỶ XVIII
I. TRÀO LƯU TƯ TƯỞNG THẾ KỶ XVII
TOP
1. Những người đề xướng một nền văn minh mới.
Vấn đề nhận thức thế giới:
Quan điểm nhìn nhận những sự kiện tự nhiên và xã hội một cách khoa học là đặc điểm của xã hôiü châu Âu thế kỷ XVII. Sự tiến bộ của khoa học trong thế kỷ XVII đãî đưa xã hội châu Âu bước vào một quá trình mới trong vấn đề nhận thức thế giới và làm thế nào để đã có được một tri thức đúngû là vấn đề mà những nhà khoa học đặc biệt quan tâm. Bacon và Descartes là hai nhà triết học đi tiên phong trong việc đặt ra vấn đề nhận thức thế giới.
1.1. Bacon: (1561--1626) là nhà triết học người Anh. Vào khoảng chừng năm 1620--1640, Bacon cho xuất bản những tác phẩm nổi tiếng của ông. Những tác phẩm này đã gây một ảnh hưởng lớn đối với xã hội lúc bấy giờ. Ông dự tính viết một cuốn sách gồm nhiều quyển tựa là Cuộc cải cách lớn(Great Renewal). Ông hoàn thành xong hai phần, một được xuất bản vào năm 1620 mang tên "Phương pháp mới lĩnh hội kiến thức và kỹ năng (Novum Organum) và một xuất bản vào năm 1623 mang tên Sự tiến bộ của việc học tập (The advancement of learning).
Trong tác phẩm Novum Organum, Bacon đã đề cập đến phương pháp mới để lĩnh hội kiến thức và kỹ năng. Phương pháp đó gọi là phương pháp qui nạp (inductive method). Ðể nghiên cứu và phân tích những sự vật và hiện tượng kỳ lạ, ta phải đi từ cái riêng đến cái chung, từ cái rõ ràng đến cái trừu tượng. Bacon khuyên con người nên gác lại những tư duy truyền thống cũ, tránh việc có những thành kiến và định kiến, mà nên nhìn thế giới với một chiếc nhìn mới (fresh eyes) để quan sát và nghiên cứu và phân tích vũ trụ.
Trong tác phẩm The advancement of learning, Bacon đã phát triển tư tưởng một kiến thức và kỹ năng đúng (true knowledge) là một kiến thức và kỹ năng hữu ích(useful knowledge). Tư tưởng về sự hữu ích của kiến thức và kỹ năng trở thành một yếu tố chính trong triết học của Bacon. Một kiến thức và kỹ năng đúng" được vận dụng trong những nghành của thực tiễún là dẫn chứng của việc sử dụng kiến thức và kỹ năng. Thí dụ: những binh sĩ nhắóm trúng tiềm năng của tớ một cách đúng chuẩn hơn đó là việc khoa học hóa lý thuyết đạn đạo học (đường đi của đạn). Tuy còn những nhược điểm nhất định, nhưng những lý thuyết của Bacon về phương pháp nhận thức thế giới và ứng dụng những kiến thức và kỹ năng của con người vào những vấn đề thực tiễn của môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường là một trong những đóng góp của ông vào sự phát triển của triết học thế kỷ XVII.
1.2. Descartes (1596-1650) : Ông là một nhà khoa học, đồng thời là một nhà triết học lớn của Pháp và châu Âu. Ông là người đề ra phương pháp mới trong vấn đề nhận thức: "phương pháp thực nghiệm (emperism).
Triết học của Descates gắn sát với toán học và vật lý học của ông. Ông đã đề cao vai trò của triết học đối với con người. Theo ông, trình độ phát triển tư duy triết học là chuẩn mực quan trọng để đánh giá mức độ văn minh của con người. Descartes xây dựng một nền triết học duy lý. Ông đã đề cao vai trò của lý tính, trí tuệ con người, xem đó là tiêu chuẩn để đánh giá những hoạt động và sinh hoạt giải trí và suy nghĩ của con người. Việc đề cao tư duy lý luận của Descartes là sự việc cổ vũ mạnh mẽ và tự tin cho việc phát triển của những ngành khoa học. Descartes còn nhận định rằng mục tiêu ở đầu cuối của tri thức là ở sự thống trị của con người đối với lực lượng tự nhiên, ở sự phát minh và sáng chế những phưong tiện kỹ thuật, ở sự nhận thức những nguyên nhân của hành vi, ở sự hoàn thiện bản tính con người. Ðể đạt đến mục tiêu này, Descartes nhận định rằng nên phải không tin mọi sự tồn tại hiện có, xem đây là giải pháp để tìm ra cơ sở tuyệt đối xác thực của sự việc hiểu biết. Descartes nổi tiếng với câu Tôi suy nghĩ, vậy tôi tồn tại. Nguyên lý này đề cao vai trò tích cực của con người đối với thế giới, xem con người là trung tâm của những vấn đề triết học. Việc Descartes coi trọng trí tuệ con người, đề cao tư duy khoa học là một quan niệm cách mạng trong toàn cảnh lịch sử Châu Âu lúc bấy giờ.
? -Nêu những điểm rất khác nhau và giống nhau trong lí thuyết của Bacon và Descartes.
2. Cuộc cách mạng trong nghành khoa học.
Những hiểu biết, tri thức của con người trong thế kỷ XVII đã làm thay đổi quan điểm của con người đối với thế giới. Từ thời xa xưa, Ptolémée đã đưa ra học thuyết địa tâm, học thuyết này đã ảnh hưởng khá lâu trong xã hội châu Âu. Mãi đến khi Copernic tìm ra lý thuyết mới về vũ trụ, quan niệm của con người về thế giới mới thay đổi. Từ đó, vũ trụ được con người chinh phục, khắc chế, nó không hề là một một điều huyền bí như tôn giáo đã quan niệm.
2.1. Từ Copernic đến Gallileo.
+ Copernic: Copernic là người đề xướng ra thuyết nhật tâm. Theo ông, mặt trời là một định tinh và ở trung tâm của hệ mặt trời. Học thuyết của Copernic đã được Kepler tiếp thu và phát triển thêm, nhưng Kepler nhận định rằng quĩ đạo của những hành tinh là hình ellipse. Các hành tinh đều quay xung quanh mặt trời theo quĩ đạo ellipse gần tròn, được bố trí theo hướng ngược với chiều quay của kim đồng hồ (nhìn từ cực bắc xuống). Kepler đã mô tả sự vận động của những hành tinh bằng một hệ công thức toán học rõ ràng.
+ Sau Copernic và Kepler là Gallileo. Năm 1609, Gallileo đã sản xuất một viễn vọng kính và dùng nó để quan sát những hành tinh. Ông mày mò ra rằng những hành tinh có một kích thước nhìn thấy được khi quan sát bằng viễn vọng kính. Những mày mò của Gallileo đã xác định học thuyết đúng đắn của Copernic. Xa hơn thế nữa, Gallileo đã tìm ra định luật toán học để miêu tả sự vận động của những vật thể trên trái đất, từ đó, ông khởi đầu nghiên cứu và phân tích vềì sự hoạt động và sinh hoạt giải trí của những vật thể trên trái đất.
2.2. Newton.
Những định luật của Kepler và Galllileo là tiền đề cho việc phát triển nguyên tắc của Newton. Ông là người sáng lập ra cơ học cổ xưa và nêu lên định luật vạn vật mê hoặc. Tác phẩm chính của Newton là Những nguyên tắc toán học của triết học tự nhiên (1687). Trong tác phẩm này, Newton đã nhận định rằng mọi sự hoạt động và sinh hoạt giải trí đều hoàn toàn có thể đo lường được, trong cả trên mặt đất hoặc trong hệ mặt trời. Ðịnh luật vạn vật mê hoặc không những đã hoàn hảo nhất quan niệm về hệ mặt trời lấy mặt trời làm trung tâm, mà còn tạo ra cơ sở khoa học để lý giải những quá trình ra mắt trong toàn bộ vũ trụ, trong đó có quá trình vật lý học và quá trình hóa học.
Vào thời kỳ Newton, sự hình thành những tổ chức khoa học đã trở thành tiềm năng của những nhà khoa học. Những người giàu sang đã đề ra việc tổ chức những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt khoa học. Thí du:û tổ chức Royal Society in London (1662), Royal Academy of Science in France (1666). Những tổ chức này đã đề ra những chương trình nghiên cứu và phân tích, tổ chức những cuộc hội nghị, xuất bản sách báo...Những hoạt động và sinh hoạt giải trí này chứng tỏ rằng khoa học đã trở thành một trong những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt chính của xã hội.
2.3. Aính hưởng của cách mạng khoa học đối với ì tư duy con ngưòi.
Những tiến bộ trong nghành khoa học của thế kỷ XVII đã ảnh hưởng đến tư duy con người. Trong tư duy của người thời bấy giờ đã có sự thay đổi. Những cảm hứng về sự lệ thuộc vào thượng đế trước kia không hề nữa. Con người trở thành chủ thể sáng tạo có lí trí với kĩ năng vô cùng to lớn. Con người sống trong một thế giới mà người ta hiểu và đoạt được. Tất cả mọi vật đều hoàn toàn có thể có lý dưới nhận thức của con người. Những ý tưởng mới này đã góp thêm phần thế tục hóa xã hội châu Âu và làm giảm niềm tin của con người vào tôn giáo. Những mày mò trong nghành khoa học đã củng cố thêm triết học về luật tự nhiên của thời cổ đại. Triết học này được người Hi lạp mày mò và được tương hỗ update vào thời trung đại, nó nhận định rằng trong thế giới có một trật tự và có quyền tự nhiên. Quyền này được hiểu bằng lý trí và được sử dụng rộng rãi cho tất cả mọi người. Ðây là những tiền đề về quyền tự nhiên của con người mà những nhà triết học Ánh Sáng đề ra sau này.
3. Triết học thế kỷ XVII.
Cuộc cách mạng khoa học đã ảnh hưởng đến những nghành khác trong xã hội châu Âu thế kỷ XîVII, trong đó có lý thuyết về chính trị. Ðây là một trong những vấn đề quan trọng trong sự phát triển của chủ nghĩa dân chủ tân tiến. Những nhà triết học thế kỷ XVII là những triết gia về quyền tự nhiên và luật tự nhiên, trong đó tiêu biểu nhất là Thomas Hobbes và Jonh Locke.
3.1. Thomas Hobbes (1588 - 1679)
Hobbes là một nhà triết học nổi tiếng, đại biểu của chủ nghĩa duy vật Anh thế kỷ XVII. Ông đã phát triển và khối mạng lưới hệ thống hóa chủ nghĩa duy vật cuả Bacon. Theo ông, thế giới là toàn bộ những vật thể tuân theo những quy luật vận động cơ học. Ông thừa nhận sự tồn tại khách quan của thế giới có trước con người và không phải do chúa tạo ra.
Học thuyết về pháp luật và nhà nước là học thuyết phổ biến của ông. Trong học thuyết nầy, Hobbes đã bác bỏ những thuyết nhận định rằng thượng đế là người xếp đặt xã hội. Ông quan niệm nhà nước lập ra để phục vụ con người. Ðây là một đòn giáng vào chủ nghĩa duy tâm, thần thánh hóa chính sách phong kiến đang thối nát. Thực chất việc xác định thiết yếu phải xóa bỏ trạng thái tự nhiên của con người ở Hobbes là sự việc thể hiện xu thế tư sản tiến bộ, đấu tranh đòi phá bỏ thần quyền và sự phân biệt đẳng cấp của chính sách phong kiến, đòi mở rộng dân chủ và tiến bộ xã hộüi.
3.2. John Locke (1632-1704)
Locke được xem như đại biểu cho luồng tư tưởng khoa học thế kỷ XVII. Ông là người cùng tư tưởng với Hobbes về vấn đề cơ quan ban ngành sở tại. Ông nhận định rằng cơ quan ban ngành sở tại là một hình thức tổ chức vì mục tiêu của con người, và phải nhờ vào một khế ước xã hội.
Năm 1680, Locke viết quyển Hai thỏa ước của cơ quan ban ngành sở tại (Two Treaties of Government). Trong tác phẩm này, Locke đã nêu lên quan điểm của tớ về con người tự nhiên. Theo ông, con người ơ í trạng thái tự nhiên có lý trí và được tổ chức tốt. Họ có một ý thức đạo đức, và dường như độc lập với cơ quan ban ngành sở tại. Họ có một số trong những quyền tự nhiên: quyền sống, tự do và sở hữu. Locke nhấn mạnh vấn đề đến quyền sở hữu đất đai. Trong học thuyết về nhà nước và pháp luật, Locke nhận định rằng mục tiêu của nhà nước là bảo vệ tự do và sở hữu do lao động đem lại. Do đó, quyền lực của nhà nước không thể võ đoán, mà phải được xây dựng trên một khế ước được thực hiện từ hai phiá: nhân dân và cơ quan ban ngành sở tại. Học thuyết nhà nước của Locke là một thử nghiệm việc vận dụng lý luận vào hình thức quản lý chính trị được thành lập ở Anh năm 1688.
II. TRIẾT HỌC THẾ KỶ ÁNH SÁNG
TOP
1. Trào lưu tư tưởng Ánh Sáng.
Triết học Ánh Sáng thế kỷ XVIII là sự việc thừa kế và phát triển mới về chất những khuynh hướng tư tưởng diệt trừ siêu hình học thế kỷ XVII. Nó bắt nguồn từ sự phê phán một cách không thương tiếc những quan niệm cũ về thế giới và con người. Tư tưởng quan trọng nhất trong số này là những yếu tố của phép biện chứng trong học thuyết về quyền tự nhiên của Diderot. Trong những học thuyết về chính trị, đạo đức, những nhà triết học thế kỷ XVIII đã giải phóng ở mức độ đáng kể những học thuyết về đạo đức và quan niệm chính trị- xã hội của tớ khỏi những hạn chế có tính chất tự nhiên chủ nghĩa. Lý tưởng chung của những nhà Khai sáng là ý tuởng về sự tiến bộ (idea of progress). Ðó là sự việc tin tưởng rằng điều kiện sống của con người sẽ ngày càng tốt hơn và thế hệ sau sẽ sống tốt hơn thế hệ trước; đồng thời họ sẽ đóng gópï hoạt động và sinh hoạt giải trí, lao động của tớ cho môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường của thế hệ tương lai, đó là con phố mà quả đât cùng chia xẻ để cùng nhau phát triển.
Các nhà Khai sáng, thông qua ngòi bút của tớ, đã tập hợp những tầng lớp trong xã hội để hướng tới cuộc đấu tranh lật đổ chính sách phong kiến. Những tác phẩm của tớ là vũ khí lý luận của giai cấp tư sản trong thời kỳ sẵn sàng sẵn sàng cách mạng.
Trong tác phẩm A History of The Mordern World NXB Mc-Graw Hill (1995), Palmer đã chia những tác giả của thế kỷ XVIII làm hai loại: một gọi là những philosophes và một gọi là những political economist
2. Các philosophes: đó là những triết gia nhưng không phải là triết gia theo nghĩa của triết học. Nói một cách đúng chuẩn hơn, họ là những nhà văn, nhà tư tưởng, nhà truyền bá và công khai minh bạch hóa tư tưởng Ánh Sáng. Những tác phẩm của tớ là vũ khí lý luận của giai cấp tư sản trong thời kỳ sẵn sàng sẵn sàng cách mạng.
Phong cách hành văn của những nhà văn thế kỷ XVIIIï sáng sủa, đúng chuẩn, mạch lạc. Các độc giả thời kỳ này khá đông đảo, thuộc nhiều thành phần: giới marketing thương mại, những người dân dân có nghề nghiệp trình độ, những tầng lớp trung lưu. Báo và tạp chí tăng lên quá nhiều. Các tư tưởng của nhà văn được phổ biến rộng rãi.Ai không thể đọc báo ở nhà thì hoàn toàn có thể đến những quán cafe (coffee house) hoặc những phòng đọc được mở ra khắp nơi với mục tiêu phổ biến tư tưởng của thế kỷ Ánh Sáng.
Pháp được xem như trung tâm của phong trào Ánh Sáng và Paris trở thành trái tim của những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt văn học thế kỷ XVIII. Thời kỳ này ở Paris, những trí thức hoặc tư sản giàu sang đã tổ chức ra những salon: đó là nơi những nhà văn, nghệ sĩ gặp gỡ,trao đổi ý kiến. Các salon trở thành trung tâm của những cuộc tranh luận chính trị. Các salon này tồn tại đến CM Pháp và thậm chí có nơi tồn tại sau cả thời kỳ CM. (Salon của bà Geoffin, của góa phụ hai nhà triết học nổi tiếng là Helvetius và Condorcet hoặc của bà Stael)
Những đại biểu tiêu biểu:
- Montesquieu (1689- 1755)
Montesquieu không phải là nhà văn lớn số 1 của Thế kỷ Ánh Sáng, nhưng có một vị trí đặc biệt trong dòng văn học này vì ông là người sáng lập ra nền văn chương chính trị ở Pháp. Montesquieu thuộc tầng lớp quí tộc áo dài, điều đó lý giải sự hạn chế trong tư tưởng của ông. Ông thiếu cái tâm hồn sục sôi cách mạng của thế kỷ XVIII. Ông là nhà tư tuởng ôn hòa nhất trong những nhà triết học Ánh Sáng lúc bấy giờ.
Tư tưởng chính trị của Montesquieu thể hiện rõ nhất trong quyển Tinh thần pháp lý (lesprit des lois). Trong tác phẩm này, tất cả chúng ta thấy toát lên sự chán ghét của Montesquieu đối với chính sách chuyên chế và sự do dự tìm kiếm một hình thức nhà nước phù hợp cho Pháp lúc bấy giờ. Ông nghiên cứu và phân tích những thể chế chính trị từ xưa đến lúc bấy giờ và phân biệt ba hình thức nhà nước: Cộng hòa, Quân chủ lập hiến và Quân chủ chuyên chế. Ông nhận định rằng chính sách Cộng hòa là tốt đẹp nhưng trên thực tế không thực hiện được. Theo ông, chính sách chính trị tốt nhất là nhà nước Quân chủ lập hiến như ở Anh. Cũng trong quyển Tinh thần Pháp Lý, Montesquieu chủ trương "tam quyền phân lập": Hành pháp, Lập pháp, Tư pháp độc lập và không phụ thuộc vào nhau, nhưng trấn áp lẫn nhau. Nguyên tắc này được giai cấp tư sản vận dụng vào chính sách chính trị của tớ. Tác phẩm Tinh thần pháp luật thể hiện tư tưởng chống phong kiến rõ rệt nhất của Montesquieu và đóng góp một phần đáng kể vào trào lưu tư tưởng Aïnh Sáng.
- Voltaire (1694-!778) :
Tên thật là Francois Marie Arouet, sinh tại Paris 29-1-1694. Ông xuất thân trong một mái ấm gia đình giàu sang. Mặc dù có những quan điểm hạn chế, Voltaire là người đóng vai trò quan trọng trong dòng văn học Aïnh Sáng. Các sáng tác của ông đã đóng góp một cách xuất sắc vào kho tàng kiến thức và kỹ năng quả đât.
Voltaire vừa là một nhà triết học đồng thời còn là một một nhà sử học, nhà thơ, nhà viết kịch. Trong những tác phẩm của ông, tư tưởng nổi bật là chống chính sách phong kiến và nhà thời thánh Thiên chúa giáo, chính vì vậy mà nhiều lần ông bị giam vào ngục Bastille. Trong quyển Những lá thư triết học, ông đã lên án chính sách phản động và lỗi thời của phong kiến và nhà thời thánh Thiên chúa giáo. Quan điểm chính trị của ông là thực hiện việc cải cách từ trên xuống. Ông đề ra việc cải cách chính sách phong kiến dưới một hình thức Quân chủ sáng suốt và giành quyền thống trị cho những ngưòi giàu sang. Tuy còn những quan điểm hạn chế và xích míc trong tư tưởng, Voltaire vẫn đóng một vai trò quan trọng trong triết học Aïnh Sáng. Những tác phẩm lý luận, văn thơ, kịch của ông đều mang một chủ đề chung là tinh thần chống chính sách phong kiến, chống tôn giáo, chế giễu thói mê tín dị đoan dị đoan, ca tụng lý trí và tuyên truyền cho lòng khoan dung.
- Rousseau (1713-1784)
Ông xuất thân trong một mái ấm gia đình dân dã, con của một người sửîa đồìng hồ ở Thụy sĩ. Từ nhỏ, ông đã phải chịu đựng một môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường cực khổ: phải đi thong thả nhiều nơi để kiếm sống, làm nhiều nghề để kiếm ăn, vì vậy, ông thân mật và thông cảm với quảng đại QCND.
Rousseau là một nhà văn đồng thời cũng là một nhà triết học. Tư tưởng của ông vượt xa những người dân đương thời. Ông cũng lên án chính sách phong kiến và giáo hội như Montesquieu, Voltaire nhưng ông còn đề cập đến độc lập lãnh thổ của nhân dân. Do đó, ông có tư tưởng thân mật với những người dân thấp nhất trong Ðẳng cấp thứ ba.
Quan niệm về Con người tự nhiên là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong những tác phẩm của Rousseau. Con người tự nhiên không biến thành một ràng buộc nào của xã hội nhưng vì phải sống trong xã hội, chịu những ràng buộc của xã hội, con người gặp phải sự bất bình đẳng và chính vì sự bất bình đẳng ấy đã dẫn con người đến tai họa. Từ đó, Rousseau đi đến kết luận: chính tư hữu là nguyên nhân sinh ra sự bất bình đẳng của xã hội loài người. Tư hữu tài sản tạo ra kẻ giàu, người nghèo. Kẻ giàu đặt ra những luật lệ để làm cho tài sản của tớ trở thành chính đáng; sau đó họ đặt ra những hình thức cơ quan ban ngành sở tại để công nhận những luật lệ ấy, từ đó sinh ra kẻ thống trị và người bị thống trị mà đỉnh cao nhất của sự việc bất bình đẳng đó là chính sách chuyên chế. Khi quan niệm tư hữu là nguồn gốc của mọi sự bất bình đẳng trong xã hội, Rousseau nêu lên chủ trương hạn chế quyền tư hữu, chuyển từ đại tư hữu sang tiểu tư hữu. Chính tư tưởng tiểu tư sản của ông đã ảnh hưởng đến những nhà hoạt động và sinh hoạt giải trí cách mạng Pháp.
Quan điểm chính trị quan trọng của Rousseau là Ý dân (General will). Với quan niệm bất bình đẳng là sản phẩm của xã hội, ông nhận định rằng con người tạo ra nó thì cũng hoàn toàn có thể phá hủy nó: nhân dân lao động giết chết, hoặc truất ngôi bạo chúa là một việc làm chính đáng. Từ đó, ông chủ trương con người nên phải được giải phóng khỏi những quan khối mạng lưới hệ thống trị để đạt đến sự tự do của tớ, đó là Ý dân. "Ý dân là tuyệt đối, là không thể sai lầm, và không thể chia cắt". Với quan niệm Ý dân là tuyệt đối, Rousseau đã chủ trương con người nên phải xây dựng một xã hội trên cơ sở một khế ước được những thành viên tuân theo để đảm bảo cho việc tự do và bình đẳng của tớ.
Trong khi Montesquieu, Voltaire chủ trương xây dựng một cơ quan ban ngành sở tại thuộc về những tầng lớp trên của xã hội thì Rousseau chủ trương một cơ quan ban ngành sở tại thuộc về nhân dân, bảo vệ thực hiện Ý dân cao nhất. Cương lĩnh chính trị của ông đã ảnh hưởng đến những nhà cách mạng Pháp.
-Diderot và bộ Bách khoa toàn thư (1713--1784)
Diderot là một nhà văn xuất sắc của thế kỷ XVIII, tên tuổi ông đại diện cho một thế kỷ sôi nổi và hào hùng. Tác phẩm đồ sộ nhất của Diderot là bộ Bách khoa toàn thư. BKTT là một khu công trình xây dựng khoa học lớn lao, là bộ tự điển khảo luận về khoa học, nghệ thuật và thẩm mỹ, công thưong nghiệp..., trong đó tác giả đề cập tới những vấn đề chính trị, đạo đức, nghệ thuật và thẩm mỹ, triết học, kỹ thuật.... Những vấn đề trên được trình bày theo quan điểm duy vật, tuy nhiên tính duy vật của những người dân theo phái BKTT còn mang tính chất chất máy móc. Khuynh hướng kinh tế tài chính tiêu biểu của nhóm BKTT là khuynh vị trí hướng của nhóm tự nhiên luận. Chủ trương của nhóm này là tự do hoạt độüng kinh tế tài chính, với khẩu hiệu nổi tiếng Hãy để cho làm, hãy để cho đi. Từ đó, họ đi đến khuynh hướng bảo vệ triệt để quyền tư hữu: mọi vi phạm của pháp luật vào quyền tư hữu đó đó là sự việc lật đổ xã hội. Về mặt chính trị và xã hội, chủ trương của phái BKTT là lập trường ôn hòa, tuy nhiên họ là những người dân chống đối chính sách phong kiến và nhà thời thánh.
Công lao lớn số 1 của tớ là xác định niềm tin con người vào sự tiến bộ của khoa học và đề cao lý tính. Nhóm BKTT đã góp thêm phần truyền bá tư tưởng duy vật chủ nghĩa (dù còn những hạn chế nhất định), làm cho CNDV giành được thắng lợi và trở thành một khuynh hướng chiếm ưu thế trong triết học Pháp thế kỷ XVIII.
3. Những nhà kinh tế tài chính-chính trị học:
Theo Palmer (sách đã dẫn), cạnh bên những triết gia, còn tồn tại những nhà kinh tế tài chính gọi là Phisiocrats (hoặc political economist) vì những tranh luận của tớ thường là những vấn đề về kinh tế tài chính. Kinh tế, hay sau này tất cả chúng ta gọi là kinh tế tài chính- chính trị học, nảy sinh từ hoạt động và sinh hoạt giải trí của những Phisiocrats. Từ sự tổng hợp và phân tích những tài liệu mang tính chất chất định lượng, họ đã phát triển một khoa học mới: môn thống kê học. Sự phê bình và phân tích những hiện tượüng kinh tế tài chính là một hoạt động và sinh hoạt giải trí phổ biến thời kỳ này, đặc biệt ở Anh. Cũng tại đây, Adam Smith đã cho xuất bản tác phẩm Cuộc điều tra về tự nhiên và nguyên nhân của sự việc thịnh vưọng quốc gia (1690) (Enquiry into the nature and cause of the wealth of nation)
Trong tác phẩm của tớ, Adam Smith đã nêu lên ý tưởng: cần ngày càng tăng sự thịnh vượng của quốc gia bằng phương pháp hạn chê únhững trở ngại của sự việc phát triển. Ông cũng đề xướng ra lýï thuyết về việc marketing thương mại của thành viên. Ông là người tiên phong trong tư tưởng về thị trường tự do. Theo ông, động cơ của việc sản xuất và trao đổi là vì lợi nhuận thành viên. Ông đưa ra ví dụ : ông hàng thịt gây niềm tin với người tiêu dùng lúc mua và bán không phải vì ý muốn tốt đẹp của ông ta, mà là vì sự quan tâm đến lợi nhuận của ông ta. Mặc dù người đương thời phản đối, nhận định rằng lý thuyết kinh tê úcủa Adam Smith mang tính chất chất vị kỷ, thành viên, nhưng theo ông, đó là một thực tế miêu tả quan hệ của con người với nhau trong xã hội tư sản. Tính thành viên trong hoạt độüng kinh tế tài chính, theo Adam Smith là thể hiênû một cách đa phần tính tuyệt đối của tự do.
4. Ảnh hưởng của triết học Ánh Sáng đối với xã hội Châu Âu.
Trong thời kỳ khủng hoảng rủi ro cục bộ của chính sách phong kiến tuy nhiên có những quan điểm rất khác nhau, những nhà tư tưởng Aïnh Sáng đều chĩa mũi nhọn đấu tranh vào cơ quan ban ngành sở tại quân chủ chuyên chế. Họ đòi hỏi phải thay chính sách cũ bằng một chính sách xã hội mới tốt đẹp hơn. Dựa trên những tiến bộ của khoa học kỹ thuật, những nhà tư tưởng Aïnh Sáng nhận định rằng con người phải khắc chế được tự nhiên và làm cho xã hội phát triển không ngừng nghỉ. Họ còn quan tâm đến sự bình đẳng, đó là sự việc bình đẳng về quyền con người không phân biệt tôn giáo, chủng tộc. Sự bình đẳng thể hiện trong trách nhiệm và trách nhiệm đóng thuế, trong luật pháp...Cuộc đấu tranh của tớ phổ biến trên những mặt: triết học, văn học, nghệ thuật và thẩm mỹ, khoa học...Chính vì vậy, trào lưu tư tưởng tiến bộ và cách mạng đó đã vượt khỏi nước Pháp và ảnh hưởng khá rộng đến châu Âu lúc bấy giờ.
Thời kỳ này, Pháp là trung tâm của phong trào Aïnh Sáng. Những nhà triết học Aïnh Sáng đã đi du lịch khắp châu Âu và truyền bá tư tưởng của tớ. Tiếng Pháp trở thành một ngôn từ chính của Viện Hàn lâm Saint Petersbourg và Berlin. Vua Phổ Frederick II và nữ hoàng Nga Catherine II đã mời những nhà tư tưởng Pháp đến thăm triều đình của tớ. Văn hóa Pháp trở thành văn hóa phổ biến trong những tầng lớp trên ở xã hội châu Âu. Bên cạnh đó, vai trò của Anh cũng không kém phần quan trọng. Anh cũng trở thành một trong những trung tâm của phong trào Aïnh Sáng. Lý thuyết về sự tự do của nước Anh và cơ quan ban ngành sở tại nghị viện trở thành vấn đề tranh cãi của những nhà tư tưởng Aïnh Sáng. Dưới ảnh hưởng của tư tưởng Khai sáng, ý tưởng về một nhà nước được hình thành. Theo họ, dù dưới những hình thức nhà nước nào: Quân chủ hạn chế (như Montesquieu quan niệm), hay Quân chủ Sáng suốt (Voltaire), hoặc một nền Cộng Hòa lý tưởng (Rousseau), thì tổ chức nhà nước thật sự đúng đắn và có trật tự được xem như thể một sự bảo vệ tuyệt đỗi những phúc lợi của nhân dân. Những nhà triết học Aïnh Sáng tin tưởng rằng quả đât sẽ cùng thống nhất dưới ý nghĩa một luật tự nhiên về quyền con người., họ cùng nhau góp thêm phần vào sự phát triển chung của xã hội.
?-Các nhà triết học Aïnh Sáng đã xây dựng lí luận của tớ trên cơ sở nào?
?- Ảnh hưởng của triết học Aïnh Sáng đối với xã hội Pháp và Châu Âu?
Bài 4
: KHỞI ÐẦU CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP
TOP
Vào thế kỷ XVII, cách mạng công nghiệp nổ ra ở Anh sau khi cách mạng tư sản Anh thắng lợi đã đưa chủ nghĩa tư bản phát triển lên một quá trình cao. Cuộc cách mạng này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình sản xuất kinh tế tài chính ở Anh. Nó đem lại một sự biến hóa lớn không những trong nền kinh tế tài chính Anh, mà còn ảnh hưởng đến những nước khác ở châu Âu.
I. NHỮNG TIỀN ÐỀ CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP
TOP
1. Quá trình tích lũy TBCN ở Anh.
So với bất kể nước nào ở Châu Âu, Anh có đầy đủ điều kiện thứ nhất của nền sản xuất tư bản; đó là tích lũy tư bản. Quá trình tích lũy tư bản ở Anh được thực hiện thông qua sự bành trướng thuộc địa, mậu dịch hải ngoại và marketing thương mại nô lệ.
Vương Quốc Anh khởi đầu bành trướng thuộc địa từ thế kỷ XV-XVII nhưng phải đợi đến thế kỉ XVIII, Anh mới chiếm địa vị số 1 trên mặt biển sau khi đánh bại những địch thủ của tớ là Tây Ban Nha, Hà Lan và Pháp. Anh chiếm Ireland, Gibralta, 13 thuộc địa Châu Mỹ, Canada, một số trong những đảo vùng Caribée, Tây Phi, Châu Úc, Âún độ...Với khối mạng lưới hệ thống thuộc địa rộng lớn này, giai cấp tư sản Anh có một nguồn dự trữ dồi dào về tư bản. Các thuộc địa được dùng làm địa thế căn cứ quân sự và là nơi giai cấp tư sản Anh vơ vét, bóc lột những nguồn tài nguyên thiên nhiên để phục vụ cho kinh tế tài chính TBCN của tớ.
Buôn bán nô lệ: cũng là một nguồn tích lũy nguyên thủy quan trọng của Anh. Sự phát triển của kinh tế tài chính đồn điền ở miền Nam nước Mỹ làm cho nhu yếu nô lệ ngày càng tăng, giai cấp tư sản Anh thu nhiều lợi nhuận từ việc marketing thương mại này. Trong số 15 triệu nô lệ đem bán ở Mỹ thì Anh là nước bán nhiều nhất. Tiền lời thường từ 100 % đến 300%.
Sự phát triển của ngoại thương Anh cũng là một trong những yếu tố thúc đẩy kinh tế tài chính TBCN phát triển. Thông qua việc marketing thương mại mang tính chất chất chất tước đoạt, giai cấp tư sản Anh thu được một nguồn nguyên vật liệu dồi dào và rẻ mạt. Một điểm đặc biệt của Anh thế kỷ XVII-XVIII là nền thương nghiệp tam giác, nền thương mại ấy đã đem lại một món lời đặc biệt cao cho thương nhân Anh.
2. Cuộc cách mạng trong nghành nông nghiệp.
Ðây là một tiền đề quan trọng của cách mạng công nghiệp; mà nội dung là việc tước đoạt ruộng đất của nông dân. Việc rào đất cướp ruộng đã sẵn sàng sẵn sàng sức lao động thiết yếu cho nền sản xuất tư bản chủ nghĩa (nông dân bị tước đoạt, mất tư liệu lao động, trở thành công nhân) và tạo thị trường cho công nghiệp. Tình trạng tước đoạt ruộng đất đã dẫn đến sự phát triển của những trang trại tư bản chủ nghĩa. Nền kinh tế tài chính nông nghiệp tư bản chủ nghĩa đáp ứng nguyên vật liệu cho công nghiệp, một phần lương thực cho thành thị và những khu công nghiệp; đồng thời thị trường công nghiệp cũng khá được mở rộng.
Những thành tựu mà nền nông nghiệp Anh đạt được là bằng sự bóc lột nặng nề công nhân nông nghiệp và sự tước đoạt tàn nhẫn đối với nông dân: phần lớn nông dân tự canh trở thành cố nông, một số trong những di cư đến những thành thị hoặc những thuộc địa, nông dân bị phá sản từ từ trở thành quần chúng cơ bản của giai cấp vô sản, nhờ đó mà sức lao động ở Anh được tích lũy nhiều hơn nữa nơi nào hết (ba triệu người).
Trong tác phẩm "The First Industrial Revolution" (NXB Cambridge 1969, trang 49), tác giả Phyllis Deane nhận định rằng cuộc cách mạng trong nghành nông nghiệp đóng một vai trò khá lớn trong quá trình tích lũy tư bản ở Anh và là một trong những tiền đề của CMCN. Nó đã tách rời nông dân khỏi tư liệu sản xuất và tạo ra một đội nhóm ngũ công nhân trong những cơ sở công nghiệp, chuyển chính sách ruộng đất phong kiến sang trang trại TBCN và mở rộng thị trường trong nước, nó đã mở rộng đất đai và ngày càng tăng sản lượng nông phẩm. Những đặc điểm này phát triển trong thuở nào gian dài qua nhiều thời kì ở những vùng rất khác nhau trong nền nông nghiệp Anh.
3. Cách mạng chính trị thành công ở Anh là một trong những cuộc cách mạng tư sản sớm nhất đã đánh đổ chính sách phong kiến ở Anh mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. Chính chính sách chính trị mới này là lực lượng tích cực, xúc tiến việc thủ tiêu những quan hệ kinh tế tài chính cũ còn sót lại, và củng cố phát triển nền kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa.
Giai cấp tư sản Anh ra sức thực hiện nhiều giải pháp để thúc đẩy nhanh sự phát triển công nghiệp và thương nghiệp: chính sách thuế khóa đã mang tính chất chất chất tư sản điển hình hơn, độc quyền mua và bán nhiều chủng loại sản phẩm & hàng hóa của nhà vua bị thủ tiêu; chỉ có nghị viện mới có quyền định thuế. Người ta phát hành những giải pháp tích cực nhằm mục đích làm cho việc marketing thương mại thuận tiện và đơn giản, tăng cấp cải tiến việc vận chuyễn sản phẩm & hàng hóa, làm cho việc liên hệ Một trong những thành phố và trung tâm marketing thương mại được thuận lợi. Năm 1638, Anh khởi đầu có bưu trạm, bưu chính dùng để chuyển tiền, đẩy nhanh sự giao lưu tiền tệ. Việc xây dựng đường sắt được khuyến khích để phát triển nhanh việc chuyên chở, liên lạc.
Ngoài những tiền đề nêu trên, Anh còn tồn tại điều kiện thuận lợi để tiến hành cách mạng công nghiệp như: thương nghiệp sớm phát triển, vị trí giao thông vận tải thuận tiện, là vị trí địa lý trung tâm thời bấy giờ. Trong công trường thi công thủ công đã có những tăng cấp cải tiến kỹ thuật và sự phân công lao động.
?- Vì sao CMCN nổ ra sớm ở Anh ?
II. NỘI DUNG CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP
TOP
Cách mạng công nghiệp thực chất là một cuộc cách mạng kỹ thuật, thay thế lao động thủ công minh lao động máy móc, xây dựng cơ sở vật chất cho nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, đưa chủ nghĩa tư bản từ quá trình công trường thi công thủ công lên quá trình đại công nghiệp cơ khí, bảo vệ sự toàn thắng của chủ nghĩa tư bản đối với nền sản xuất nhỏ. Nội dung của cách mạng công nghiệp là phát minh ra máy móc.
1. Những phát minh lớn trong những ngành công nghiệp.
1.1. Công nghiệp nhẹ: Việc tăng cấp cải tiến kinh tế tài chính ở Anh bắt nguồn từ công nghiệp nhẹ,û một ngành ít đòi hỏi vốn và thu lời nhanh. Cải tiến đầu tiên được thực hiện trong ngành dệt bông, một ngành tương đối mới, đang có ít xưởng thủ công và những luật lệ hạn chế.
Có thể kể những phát minh của:
- John Kay về con thoi bay (1733).
-J. Hagreaves về máy quay sợi (1767).
- Edmond Cartwright về máy dệt (1785).
-Richard Arkwright về máy kéo sợi chạy bằng sức nước (1769)
Từ ngành dệt bông, việc phát minh máy móc, tăng cấp cải tiến kỹ thuật lan sang những ngành khác: len, tơ tằm, đăng ten...
1. 2. Ngành luyện kim:
Những tăng cấp cải tiến về kĩ thuật trong công nghiệp nhẹ đặt ra một vấn đề lớn cho nền kinh tế tài chính là phải sản xuất nhiều máy móc. Do đó, nên phải phát triển ngành luyện kim và cơ khí.
Năm 1735, Abraham Darby đã phát minh ra phương pháp luyện kim mới: nấu than cốc từ than đá để luyện gang.
Năm 1784, Henry Cort xây lò luyện gang sử dụng nguyên vật liệu khóang sản để sản xuất gang thép. Người ta xây dựng những lò cao gấp 50 lò cũ để luyện sắt và đơn giản hóa việc nấu chảy quặng bằng phương pháp dùng luồng khí nóng chảïy. Những phát minh này làm kĩ năng sản xuất đồ sắt kẽm kim loại tăng lên và kích thích sự phát triển của công nghiệp khai mỏ.
1.3. Công nghiệp động lực:
Sau những phát minh trên, sức nước được xem là động lực đa phần trong những máy lớn. Năm 1769, nhờ vào một số trong những lí thuyết, James Watt đã phát minh ra nguyên tắc máy hơi nước, và đến năm 1784 thì áp dụng vào những công xưởng một cách hoàn thiện.
1.4. Giao thông vận tải:
Máy hơi nước đáp ứng động lực cho tất cả ngành giao thông vận tải vận tải. Tàu thủy và tàu hỏa được sản xuất nhờ vào nguyên tắc máy hơi nước. Năm 1814, Stephenson sản xuất ra một đầu máy kéo 8 toa, tốc độ 6km/h. Năm 1825, đường xe lửa đầu tiên được khánh thành. Tàu thủy chạy bằng hơi nước của Anh được hạ thủy lần đầu vào năm 1811. (Ở Mĩ, Fulton cho hạ thủy chiếc tàu chạy bằng máy hơi nước đầu tiên ở Hudson vào năm 1807).Từ đó, công nghiệp đóng tàu của Anh phát triển mạnh. Ngoài ra, khối mạng lưới hệ thống kênh đào của Anh cũng khá được để ý quan tâm xây dựng, tạo điều kiện cho việc vận chuyển sản phẩm & hàng hóa được thuận tiện và đơn giản.
1. Kinh tế:
Cuộc cách mạng công nghiệp đã đưa đến sự thay đổi lớn trong nghành sản xuất kinh tế tài chính ở Anh. Do sản xuất bằng máy móc, số lượng công nhân tăng lên, chất lượng và giá trị sản phẩm tăng lên, giá tiền sản phẩm hạ, điều này phản ánh sự tăng tiến của năng suất lao động và sự tiến bộ của lực lượng sản xuất. Anh trở thành cường quốc công nghiệp lớn số 1 châu Âu thời bấy giờ.
Sự phát triển của công nghiệp làm biến hóa sâu sắc map địa lý của Anh. Trước đây, phần lớn trung tâm công nghiệp và những vùng đông dân tập trung ở miền Nam, nhưng sau CMCN một số trong những vùng công nghiệp mới được xây dựng ở miền Bắc, nhiều thành phố mới phát triển nhanh gọn, dân cư tăng nhanh. Liverpool, Manchester, Birmingham là những trung tâm công nghiệp và là những thành phố phát triển ở Anh.
2. Xã hội.
Một trong những hệ quả quan trọng nhất của cách mạng công nghiệp Anh là sự việc thay đổi cơ bản trong cấu trúc giai cấp của dân cư Anh: Tư sản và vô sản trở thành hai giai cấp cơ bản trong xã hội. Trong tác phẩm Tình cảnh giai cấp công nhân Anh, Engels viết: "Lịch sử của giai cấp công nhân khởi đầu ở Anh từ nửa sau thế kỷ XVIII với sự phát minh ra máy hơi nước và việc chế biến bông".
Với việc sử dụng máy móc một cách rộng rãi, công nhân bị bóc lột thậm tệ, trở nên phụ thuộc vào máy móc. Khi những công xưởng đầu tiên xuất hiện, lao động đàn bà và trẻ em thay thế cho lao động phái mạnh, họ bị đối xử tàn tệ và bị bóc lột tàn nhẫn, lương công nhân nữ và trẻ em rất thấp. Ngày thao tác bị kéo dãn, điều kiện lao động tồi tệ, điều kiện sinh hoạt thiếu thốn. Vì vậy, ngay từ lúc mới ra đời, giai cấp công nhân Anh đã đứng lên đấu tranh nhưng do ý thức chính trị còn non kém nên những cuộc đấu tranh ban đầu của tớ mang tính chất chất tự phát thể hiện qua phong trào đập phá máy móc. Phong trào này phát triển và phủ rộng rộng rãi ra từ trong năm 70 của thế kỉ XVIII đến trong năm đầu thế kỉ XIX. Phải trải qua thuở nào gian dài đấu tranh, giai cấp công nhân mới nhận thức được nguyên nhân của sự việc cùng khổ của tớ là vì sự bóc lột của giai cấp tư sản, từ đó phong trào công nhân có những chuyển biến rõ rệt.
?- Nêu lên sự thay đổi về kinh tế tài chính và xã hội Anh sau CMCN ?
Post a Comment