Mẹo Khái niệm to chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư
Thủ Thuật Hướng dẫn Khái niệm to chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư Mới Nhất
Bùi An Phú đang tìm kiếm từ khóa Khái niệm to chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư được Update vào lúc : 2022-08-09 08:56:02 . Với phương châm chia sẻ Mẹo về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi Read nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha.Bàn về khái niệm và đặc điểm nghề Luật sư
Ls. Phan Trung Hoài
1. Khái niệm nghề luật sư:
1.1- Quan niệm hoạt động luật sư như một nghề nghiệp trong xã hội không phải đã được thừa nhận trong khối mạng lưới hệ thống pháp luật thực định ở nước ta trong suốt thuở nào gian dài cho đến trước thời điểm phát hành Pháp lệnh luật sư năm 2001. Thực tế này còn có căn nguyên về mặt lịch sử và từ quan niệm chung của xã hội, nhất là lúc nước ta trải qua một quá trình lịch sử lâu bền hơn đấu tranh giành độc lập dân tộc bản địa. Về mặt khoa học, khái niệm nghề luật nói chung và nghề luật sư nói riêng chưa xuất hiện phổ biến trong những tác phẩm khoa học pháp lý, trong những văn bản pháp quy và đời sống xã hội. Thực tế, khi đánh giá cả một quá trình lịch sử, thời gian mới gần đây có ý kiến nhận định ở Việt Nam, nghề luật cũng khá được coi trọng, nhất là từ sau năm 1945 và khối mạng lưới hệ thống văn bản về nghề và hành nghề luật đã tương đối hoàn chỉnh1. Ý kiến này tuy có cơ sở lịch sử của nó, nhưng chưa phản ánh được bản chất và nội hàm hoàn hảo nhất của khái niệm nghề luật sư. Chỉ vào thời điểm ở thời điểm cuối năm 2001, khi phát hành Pháp lệnh luật sư mới, Trường Đào tạo những chức vụ tư pháp thuộc Bộ Tư pháp mới mở khóa đầu tiên chính thức đào tạo luật sư. Khi bàn tới khái niệm nghề luật sư, về phương diện lý luận, cần đặt nó trong toàn cảnh so với những nghề nghiệp khác của xã hội, những giá trị, chuẩn mực nghề nghiệp và vị trí, vai trò của nó trong sự phát triển của xã hội.
Có ý kiến quan niệm việc hành xử hiệu suất cao luật sư như thể một thiên chức (mission) hơn là một nghề nghiệp (profession) để mưu sống. Trên một bình diện khác, có tác giả nhận định rằng chưa tồn tại sự đúng chuẩn về mặt ngôn từ khi sử dụng cụm từ “nghề luật sư” hay “nghề nghiệp luật sư” và “hành nghề luật sư”, vì “luật sư” là một danh từ chỉ người, chứ không phải dùng để chỉ một nghề (trong tiếng Anh người ta dùng “lawyer” để chỉ luật sư và “practice law” để chỉ hành nghề luật). Tuy nhiên, theo tác giả, việc sử dụng cụm từ nói trên là phù phù phù hợp với thực tiễn của Việt Nam và phù hợp với Pháp lệnh luật sư năm 20012. Hoạt động luật sư trong cơ chế thị trường được xem là một quy mô dịch vụ nghề nghiệp, được điều chỉnh bằng những đạo luật về hành nghề luật sư và những luật lệ về marketing thương mại. Tuy nhiên, Một trong những nước theo khối mạng lưới hệ thống tập quán pháp và những nước theo khối mạng lưới hệ thống luật thành văn có những điểm rất khác nhau trong quan niệm về nghề luật sư. Các nước theo tập quán pháp coi nghề luật sư là một nghề marketing thương mại, nhưng thuộc quy mô marketing thương mại đặc biệt; còn những nước theo khối mạng lưới hệ thống luật thành văn nhìn chung coi hoạt động và sinh hoạt giải trí luật sư là một trong những nghề tự do (luật sư, công chứng, truy thuế kiểm toán, bác sỹ, kiến trúc sư…)3. Ngày nay, theo một quan điểm được đa số những nhà nghiên cứu và phân tích pháp luật ủng hộ, “có đầy đủ nguyên do để xác định rằng luật sư là một nghề cao quý trong xã hội và càng được tôn vinh trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, phấn đấu xây dựng xã hội công minh, dân chủ văn minh”4.
Tuy nhiên, xác định hoạt động và sinh hoạt giải trí luật sư như thể một nghề cao quý không thể thiếu trong xã hội và cơ chế pháp lý điều chỉnh hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp này ra làm sao vẫn đang là những vấn đề lý luận và thực tiễn pháp lý cần nghiên cứu và phân tích thấu đáo nhằm mục đích đưa ra những giải pháp cho việc hoàn thiện và phát triển của nghề luật sư. Trước hết, lúc bấy giờ trong một số trong những văn kiện của Đảng và pháp luật của Nhà nước, hoạt động và sinh hoạt giải trí luật sư được xem là hoạt động và sinh hoạt giải trí “tương hỗ tư pháp” . Quan niệm này xuất phát từ thực tiễn là hành nghề của luật sư thường gắn rất chặt với hoạt động và sinh hoạt giải trí tư pháp mà trọng tâm là hoạt động và sinh hoạt giải trí xét xử của Tòa án. Vì thế, tổ chức nghề nghiệp của luật sư (Đoàn, Hội luật sư) thường được thành lập trong phạm vi thẩm quyền tài phán của một Tòa án địa phương theo công thức: Tòa án địa phương/ Đoàn luật sư địa phương/ luật sư địa phương. Cũng vì nguyên do đó mà nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã coi luật sư là một hoạt động và sinh hoạt giải trí “tương hỗ tư pháp”5. Trong khối mạng lưới hệ thống những quy định pháp luật về tố tụng, luật sư được xác định là “người tham gia tố tụng”, có địa vị pháp lý hoàn toàn khác so với những người dân tiến hành tố tụng. Trong khi đó, xét về bản chất thì hiệu suất cao bào chữa tồn tại độc lập và đối trọng với chức năng công tố như thể một tất yếu khách quan tự thân của tranh tụng hình sự. Xét ở một bình diện khác, một quan điểm rất đáng để ý quan tâm là trong luật tố tụng hình sự thực định hiện hành, hiệu suất cao bào chữa không riêng gì có thuộc về bên bào chữa mà còn thuộc về cả bên buộc tội và cơ quan xét xử nữa6.
Vì thế, xếp hoạt động luật sư vào khuôn khổ của những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt “tương hỗ tư pháp” vô hình trung đã làm giảm nhẹ đi ý nghĩa sâu xa và những giá trị xã hội mà hoạt động và sinh hoạt giải trí này mang lại cho việc phát triển của dân chủ nói chung và hoạt động và sinh hoạt giải trí tư pháp nói riêng. Thực tế đã cho tất cả chúng ta biết khi xử lý và xử lý tranh chấp giữa thành viên và thành viên hay giữa thành viên với cơ quan Nhà nước, hầu hết những nước trên thế giới đều có thành lập 3 định chế: Một là công tố nghiêng về buộc tội; hai là ngọn đèn khách quan soi sáng sự thật dưới mọi khía cạnh để cho cơ quan xét xử thực hành thiên chức của tớ một cách công minh. Định chế thứ ba nên phải là định chế luật sư, độc lập với cơ quan buộc tội và cơ quan xét xử. Tính chất độc lập này sẽ không thể chỉ số lượng giới hạn trong phạm vi tranh tụng tại phiên tòa, mà còn mở rộng đến những nghành của đời sống xã hội. Ngay như ở Nhật Bản, một nước châu Á, chỉ đến 5 năm mới gần đây, trong nhận thức của giới tư pháp đã khởi đầu có những cải cách thật sự khi xác định luật sư là một chức vụ tư pháp và chế định về luật sư được xem là một trong ba chiếc cánh nâng đỡ nền tư pháp Nhật Bản. Trong điều kiện phát triển của xã hội lúc bấy giờ và yêu cầu của kế hoạch cải cách tư pháp, một điều dễ nhận thấy là luật sư đã được nhìn nhận như thể một chủ thể độc lập và quan trọng trong quá trình tranh tụng, là những người dân hành nghề chuyên nghiệp về pháp luật. Theo những quy định của Pháp lệnh luật sư năm 2001, họ còn được đào tạo nghề nghiệp và phải qua kỳ thi và thời gian tập sự mới được cấp giấy hành nghề luật sư. Xét về vị trí, vai trò của luật sư trong xã hội, họ còn tồn tại sứ mạng bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ việc thực thi pháp luật được đúng đắn, bảo vệ công bằng và chính nghĩa. Có thể xác định rằng, giá trị của hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp luật sư không khác gì với những người dân làm công tác thao tác giám sát và thực thi pháp luật khác. Nếu như tất cả chúng ta đưa ra những tiêu chí như luật sư không được xem là “công chức”, hay họ không phải là người được Nhà nước trả lương và những khoản bảo hiểm xã hội khác, hoặc bản chất nghề nghiệp không tạo ra cho họ thứ “quyền lực” mà những nhân viên cấp dưới điều tra, kiểm sát viên hay thẩm phán đã có để làm địa thế căn cứ phân biệt tính chất nghề nghiệp luật sư thì hoàn toàn không đúng cả về phương diện lý luận và thực tiễn.
1.2- Về mặt ngữ nghĩa, khái niệm nghề luật sư gồm có hai cụm từ: Nghề với tính chất là một nghề nghiệp và luật sư chỉ những người dân đủ điều kiện hành nghề luật sư theo quy định của pháp luật về luật sư. Theo Từ điển tiếng Việt, nghề là “việc làm chuyên tuân theo sự phân công của xã hội” hoặc hiểu theo nghĩa thứ hai là “thành thạo trong một việc làm nào đó”. Nghề nghiệp được hiểu là “nghề nói chung”, còn nghề tự do nghĩa là “nghề tự mình làm để sinh sống, không thuộc tổ chức, cơ quan nào7. Nếu theo lý giải của Từ điển tiếng Việt nêu trên, cách hiểu nghề luật sư như một nghề tự do lại không hoàn toàn phản ánh đầy đủ bản chất và đặc trưng của nghề nghiệp này. Luật sư hoạt động và sinh hoạt giải trí trong khuôn khổ của pháp luật và cùng với việc được cấp giấy hành nghề, phải đăng ký hoạt động và sinh hoạt giải trí trong một tổ chức hành nghề luật sư nhất định và sinh hoạt trong một tổ chức xã hội nghề nghiệp nhất định nơi địa phương mình cư ngụ. Mặt khác, khái niệm “nghề tự do” nói trên mới đặt nặng khía cạnh “kiếm sống” mà không bao hàm được vị trí, vai trò của nghề nghiệp trong sự phát triển của xã hội. Trong luật thực định của một số nước, luật sư được xem là một chủ thể độc lập trong hoạt động và sinh hoạt giải trí tư pháp, nhưng họ quan niệm tính chất của nghề nghiệp là tự do. Theo quan điểm của chúng tôi, lúc bấy giờ về mặt lý luận, tất cả chúng ta chưa làm rõ được tính chất “tự do” của nghề nghiệp và luật sư là người hoạt động và sinh hoạt giải trí trong nghành pháp luật, bởi đây là hai khái niệm hoàn toàn rất khác nhau. Nói tới tính chất là nói tới thuộc tính cơ bản của một sự vật, trong trường hợp này, luật sư là chủ thể độc lập trong hoạt động tư pháp, là người thực thi và truyền bá pháp luật của Nhà nước nên không thể nói tính chất của nghề nghiệp này là nghề tự do. Tính chất độc lập nên phải được xem là thuộc tính của nghề nghiệp luật sư, còn nói tới tự do là nói tới phương thức hành nghề tự do của luật sư, như có thời gian và không khí hoạt động tự do, có quyền tự do lựa chọn người tiêu dùng, không biến thành những hạn chế, gò bó như một công chức Nhà nước.
Từ những phân tích, kiến giải nêu trên, lần đầu tiên chúng tôi khái quát hóa và định nghĩa khái niệm nghề luật sư như sau: “Nghề luật sư là một nghề luật, trong đó những luật sư bằng kiến thức và kỹ năng pháp luật của tớ, độc lập thực hiện những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt tư vấn pháp lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho thành viên, tổ chức theo quy định của pháp luật và quy chế trách nhiệm nghề nghiệp, nhằm mục đích mục tiêu phụng sự công lý, góp phần tích cực bảo vệ pháp chế và xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.
2- Đặc điểm của nghề luật sư:
Nghề luật sư rất để ý quan tâm đến vai trò thành viên, uy tín nghề nghiệp của luật sư và phương thức tự do trong hành nghề luật sư . Nhiều ý kiến quan niệm nghề luật sư có những điểm tương đồng với nghề bác sỹ. Nghề luật sư nên phải có kiến thức và kỹ năng pháp luật, thông thạo nghề nghiệp để chăm sóc những “con bệnh pháp luật” của tớ. Có tác giả quan niệm: “Nghề luật sư đòi hỏi tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp cao, tương tự như nghề y. Luật sư mang trên vai gánh nặng niềm tin mà xã hội và người tiêu dùng ủy thác cho họ. Nếu như người bệnh tin tưởng, phó thác sức khỏe và môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường của mình vào người bác sỹ vì người bệnh kỳ vọng rằng chính bác sỹ mới là người dân có đủ kĩ năng tương hỗ họ thì cũng tương tự như vậy, người tiêu dùng đặt quyền lợi vật chất hoặc cao hơn thế nữa là sinh mạng chính trị, tự do, danh dự, nhân phẩm…của mình vào người luật sư”8. Cách nhìn và so sánh như trên được nhiều người tán đồng. Tuy nhiên, theo quan điểm của chúng tôi, cũng cần phải chỉ ra sự khác lạ rất quan trọng của hai nghề này, phương thức “tác động” của nghề nghiệp đối với người tiêu dùng của tớ rất khác nhau: Bác sỹ hoàn toàn có thể dữ thế chủ động và phụ trách về số phận của bệnh nhân, thông qua hành vi, thao tác phẫu thuật, điều trị trực tiếp; còn luật sư giúp sức cho người tiêu dùng của tớ về phương diện pháp lý, nhưng nhiều trường hợp, số phận của người thâu tóm về không phụ thuộc vào sự trợ giúp của luật sư, mà chịu sự định đoạt của pháp luật.
Đã có một số trong những tác giả đề cập đến những đặc trưng của nghề luật nói chung, nhưng đối với nghề luật sư, việc xác định những đặc điểm riêng có nên phải xuất phát từ bản chất, vị trí, vai trò của nghề luật sư trong toàn bộ những định chế chính trị và tư pháp ở thượng tầng kiến trúc và những quan niệm mang tính chất chất phổ biến được hình thành trong lịch sử thế giới và ở Việt Nam.
Theo quan niệm đó, hoàn toàn có thể xem xét những đặc điểm của nghề luật sư trên những bình diện sau đây:
2.1- Nghề luật sư trước hết là một nghề luật:
Nói nghề luật sư là một nghề luật trước hết nhằm mục đích để phân biệt với những nghề khác trong xã hội. Như vậy, nói tới nghề luật là nói tới việc làm trình độ của những người dân hoạt động liên quan đến pháp luật, như nghề thẩm phán, công tố, công an, công chứng… Tuy nhiên, nghề luật sư có những khác lạ với những nghề liên quan đến pháp luật nói trên không riêng gì có ở hiệu suất cao, theo sự phân công của xã hội, mà còn ở chỗ nó được thể hiện qua những phương thức hành nghề một cách tự do. Luật sư không phải là một công chức, không phải là một chức vụ được đề cử hoặc đề bạt, mà là một tên tuổi được đặt ra theo sự phát triển của lịch sử và được pháp lý hóa. Nghề luật sư bao hàm ý nghĩa chỉ những người dân hội tụ đủ điều kiện theo quy định của pháp luật mới được phép hành nghề luật sư. Điều này cũng phân biệt một số trong những trường hợp được xem là người bào chữa hoặc là người đại diện theo ủy quyền như quy định trong pháp luật tố tụng (như bào chữa viên nhân dân, người thân trong gia đình thích của bị can, bị cáo…) nhưng không phải là người hoạt động và sinh hoạt giải trí trong nghề luật sư nhằm mục đích tương hỗ cho quá trình hành nghề được hợp pháp.
2.2- Nghề luật sư mang tính chất chất chất dịch vụ và được nhận thù lao của người tiêu dùng
Tính chất dịch vụ của nghề luật sư không phải đã được thừa nhận rộng rãi. Nhiều người quan niệm tránh việc đề cập đến tính chất dịch vụ như một trong những đặc điểm của nghề luật sư bởi sự cao quý của nghề nghiệp này. Hơn nữa, hiểu dịch vụ như thể “đổi trao, mua và bán” thứ sản phẩm & hàng hóa là “kiến thức và kỹ năng - kỹ năng pháp luật” sẽ hạ thấp vai trò của luật sư trong việc thúc đẩy sự phát triển dân chủ trong hoạt động và sinh hoạt giải trí tư pháp và xã hội nói chung.
Tính chất dịch vụ của nghề luật sư là một loại dịch vụ đặc biệt, khác với quan niệm về dịch vụ thông thường. Theo Điều 5.5 Luật Thương mại, Thương Mại được hiểu gồm những dịch vụ gắn với việc mua và bán sản phẩm & hàng hóa. Trong Hiệp định thương mại Việt- Mỹ, lại xuất hiện khái niệm thương mại dịch vụ, được định nghĩa là việc cung cấp một dịch vụ (a) từ lãnh thổ của một bên vào lãnh thổ bên kia; (b) tại lãnh thổ của một bên cho những người dân tiêu dùng dịch vụ của bên kia và (c) bởi một nhà cung cấp dịch vụ của một bên, thông qua sự hiện hữu của những thể nhân của một bên tại lãnh thổ của bên kia. Trong Bộ luật dân sự Việt Nam, hợp đồng dịch vụ được hiểu là sự việc thỏa thuận Một trong những bên, theo đó bên làm dịch vụ thực hiện một công việc cho bên thuê dịch vụ, còn bên thuê dịch vụ phải trả tiền công cho bên làm dịch vụ. Đối tượng của hợp đồng dịch vụ phải là việc làm hoàn toàn có thể thực hiện được, không biến thành pháp luật cấm, không trái đạo đức xã hội. Theo Điều 527 Bộ luật dân sự, “bên thuê dịch vụ phải trả tiền công theo thỏa thuận, khi việc làm đã hoàn thành xong; nếu không thỏa thuận về mức tiền công, thì mức tiền công là mức trung bình đối với việc làm cùng loại tại thời điểm và địa điểm hoàn thành xong việc làm”.
Nhìn ra thế giới, một trong những kết quả quan trọng của vòng đàm phán Uruguay là lần đầu tiên trong lịch sử, thương mại dịch vụ và sở hữu trí tuệ được đưa vào khối mạng lưới hệ thống thương mại thế giới, được điều chỉnh bởi Hiệp định chung về thương mại dịch vụ (GATS) trong khuôn khổ của Tổ chức thương mại thế giới WTO. Theo GAST, khái niệm dịch vụ pháp lý theo nghĩa rộng gồm có dịch vụ tư vấn pháp luật (Advisory Services), dịch vụ đại diện (Representation Services) và tất cả những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt liên quan đến tư pháp như xét xử, công tố, bào chữa công… Tuy nhiên, ở hầu hết những nước trên thế giới, những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt liên quan đến tư pháp được xem là một kênh dịch vụ do những đơn vị Chính phủ thực hiện trong phạm vi hiệu suất cao, trách nhiệm của tớ, nên những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt này sẽ không thuộc phạm vi điều chỉnh của GATS. Trong Bảng phân loại những nghành dịch vụ của WTO, “dịch vụ pháp lý” là một phân ngành “dịch vụ nghề nghiệp” (Professional Services) thuộc nghành “dịch vụ marketing thương mại” (Bussiness Services). Theo Danh mục phân loại tạm thời những nghành dịch vụ (PCPC) của Liên Hợp quốc kèm theo mã số cho từng nghành và phân ngành dịch vụ rõ ràng thì dịch vụ pháp lý có mã số 861 và được phân phân thành nhiều tiểu phân ngành như: (a) dịch vụ tư vấn và đại diện liên quan đến pháp luật hình sự (PCPC 86111); (b) dịch vụ tư vấn và đại diện trong tố tụng tư pháp liên quan đến những nghành khác của pháp luật (PCPC 86119); (c) dịch vụ tư vấn và đại diện trong những thủ tục hành chính, trọng tài (PCPC 86120) (d) dịch vụ lập và xác nhận những sách vở pháp lý (PCPC 86130) và (e) những dịch vụ pháp lý khác (PCPC 8619)… Việt Nam đã tham gia ký Hiệp định khung ASEAN về dịch vụ (AFAS) vào ngày 15-12-1995 tại Băng cốc (Thái Lan), trong đó mở rộng mức độ tự do hóa thương mại dịch vụ những về chiều rộng lẫn chiều sâu ra ngoài khuôn khổ những cam kết của GATS. Tại vòng đàm phán đầu tiên về hợp tác dịch vụ vào tháng 1-1996, Việt Nam đã đưa ra cam kết về dịch vụ tư vấn pháp luật và những cam kết này về cơ bản nhờ vào những quy định của pháp luật hiện hành trong nghành này9. Tuy nhiên, khi coi nghề luật sư mang tính chất chất chất dịch vụ, nghĩa là nói đến khía cạnh dịch vụ pháp lý hiểu theo nghĩa ở trên. Vì là một kênh dịch vụ nên Pháp lệnh luật sư quy định “khách hàng phải trả thù lao khi sử dụng dịch vụ pháp lý của Văn phòng luật sư, Công ty luật hợp danh”, đồng thời quy định rõ địa thế căn cứ và phương pháp tính thù lao.
2.3- Nghề luật sư gắn sát với số phận con người:
<< Tác giả nội dung bài viết (Bên trái)
Có thể nói, nghề luật sư, cũng như những nghề luật khác, từ bao đời nay được xem là một nghề nghiệp gắn bó với số phận của con người. Đồng chí Lê Duẩn từng căn dặn cán bộ ngành KS,TA,CA: “Lý tưởng của tất cả chúng ta là chống áp bức, bóc lột, một lòng một dạ vì nhân dân mà phục vụ. Phải thấu suốt lý tưởng đó, nhất quyết không dung thứ những điều oan ức và không làm điều oan cho bất kể một ai. Một người bị tội oan, chẳng những người dân ấy đau khổ, mà mái ấm gia đình con cháu họ càng đau khổ hơn. Làm điều oan cho một người nào đó thì tất cả chúng ta không hề lẽ sống nữa, chính bới chúng ta là những người dân cộng sản. Cán bộ những ngành CA,TA,KS phải thấy hết trách nhiệm cao cả và nặng nề của tớ” (phát biểu tại Hội nghị toàn ngành Kiểm sát tháng 3-1967).
Phần nhiều những ý kiến đều quan niệm luật sư có trách nhiệm bảo vệ những quyền và quyền lợi hợp pháp cho bị can, bị cáo đồng thời với trách nhiệm bảo vệ pháp chế XHCN, tôn trọng sự thật và pháp luật. Hai trách nhiệm trên không xích míc với nhau, trái lại gắn bó hữu cơ và mật thiết với nhau. Tuy nhiên, có tác giả lại quan niệm sứ mạng cao cả và thiêng liêng của luật sư là bênh vực và bảo vệ kẻ yếu. “Kẻ yếu” ở đây được hiểu là “người dân trong quan hệ với cơ quan công quyền, người kém hiểu biết hơn và nghèo hơn trong quan hệ với người hiểu biết hơn và giàu hơn…Kẻ yếu, để làm tăng sức mạnh mẽ và tự tin của tớ thì có một cách tốt là sử dụng luật sư”10. Quan niệm như trên không phải là một quan niệm đúng cả về phương diện lịch sử và bản chất nghề nghiệp luật sư. Không thể quan niệm quyền lợi người dân như thể “kẻ yếu” chỉ vì họ kém hiểu biết hoặc nghèo hơn người khác. Phải nhìn nhận rằng, dân chủ và nhân đạo là bản chất của chính sách XHCN. Nhà nước ta coi trọng quyền của con người. Những quyền này được Hiến pháp quy định (Điều 70): “Công dân có quyền được pháp luật bảo lãnh về tính mạng, tài sản, danh dự và nhân phẩm”. Quyền này được nêu thành nguyên tắc cơ bản trong Bộ luật TTHS và được xếp lên số 1. Sự gắn bó của nghề nghiệp luật sư với số phận của con người, bất luận trong trường hợp nào, cũng khá được xem là sự việc link tự nhiên, mang tính chất chất bản chất. Đối tượng của nghề nghiệp luật sư, vì thế không đơn thuần mang tính chất chất dịch vụ và chỉ nghĩ đến việc kiếm lời từ dịch vụ đó, mà trước hết đó đó là nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu chính đáng của người dân cần phải sự trợ giúp về mặt pháp lý.
2.4- Nghề luật sư hoạt động và sinh hoạt giải trí nhờ vào pháp luật và quy chế trách nhiệm nghề nghiệp
Cũng như bất kể hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp nào khác, nền tảng hoạt động và sinh hoạt giải trí của nghề luật sư phải dựa trên pháp luật và những quy chế trách nhiệm nghề nghiệp. Pháp luật về luật sư được xem là khối mạng lưới hệ thống những quy phạm pháp luật xác định vị trí, vai trò của luật sư trong xã hội, quy định những quyền và trách nhiệm và trách nhiệm của luật sư trong hành nghề, phạm vi quản lý Nhà nước đối với hoạt động và sinh hoạt giải trí luật sư và tính tự quản trong tổ chức nghề nghiệp luật sư; xử lý vi phạm trong hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp… Tuy nhiên, khi nói tới quy chế trách nhiệm nghề nghiệp như chuẩn mực nền tảng đạo đức và kỷ luật của hoạt động và sinh hoạt giải trí luật sư thì cũng không nghĩa là quy chế này “chi phối luật sư cả trong việc làm và đời sống riêng của tớ” như có tác giả đã đề cập. Ở đây, tất cả chúng ta chỉ hoàn toàn có thể nói rằng đến sự chi phối trong hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp và những tác động của hành vi ứng xử của luật sư trong môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường riêng hoàn toàn có thể làm ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của luật sư.
Tuy đối tượng và phạm vi điều chỉnh của pháp luật và quy chế trách nhiệm nghề nghiệp luật sư có rất khác nhau, nhưng giữa chúng có mối liên hệ mật thiết và chi phối lẫn nhau. Pháp luật về luật sư có tác dụng như “hiên chạy”, “khuôn mẫu chung” cho luật sư hoạt động với những quyền và trách nhiệm và trách nhiệm rõ ràng trước pháp luật, còn quy chế trách nhiệm nghề nghiệp luật sư lại đa phần điều chỉnh hành vi ứng xử của luật sư trong hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp và trong xã hội, tuy không hoàn toàn mang tính chất chất bắt buộc nhưng cũng đòi hỏi phải được sự tôn trọng từ phía những luật sư. Trong nhiều trường hợp, đối với nghề nghiệp luật sư, những quy tắc ứng xử thuộc về phạm trù đạo đức lại chi phối và có tác động lớn lao đến uy tín, danh dự của luật sư và ảnh hưởng chi phối rất nhiều đến chất lượng dịch vụ đáp ứng cho người tiêu dùng. Sự cộng hưởng qua lại giữa pháp luật và quy tắc trách nhiệm nghề nghiệp trong hoạt động của luật sư là một trong những minh chứng cho quan hệ giữa pháp luật và đạo đức nói chung.Tuy nhiên, điều chúng tôi muốn bàn thêm đó đó là ở chỗ, khi xem xét quan hệ giữa pháp luật và đạo đức nói chung, người ta không thể không đề cập đến một vấn đề lý luận rất quan trọng là với sự trùng khớp về nội hàm của hai khái niệm này trong mục tiêu điều chỉnh hành vi của xã hội, cần phải nhìn thấy “tính pháp lý” của những quy phạm đạo đức và “tính đạo đức” của những quy phạm pháp luật. Nhìn lại lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam nói chung và pháp luật về bảo vệ quyền bào chữa của công dân, về luật sư nói riêng, đã có một quá trình khá dài trong lịch sử, nhiều quan hệ xã hội được điều chỉnh đa phần bằng những hương ước, luật tục và trong nhiều trường hợp, tính “vượt trội” của thứ lệ làng này cao hơn phép nước. Các quy phạm xã hội như hương ước, luật tục đã không riêng gì có tồn tại dưới dạng truyền khẩu, bất thành văn, mà đã được thổi lên một bước với việc được in ấn dưới nhiều hình thức khác nhau. Nói cách khác, những quy phạm xã hội này được “luật hóa” thông qua việc thể hiện bằng những văn bản mang tính chất chất chế ước, có tác dụng cưỡng chế nhất định, thứ cưỡng chế không xuất phát từ quyền lực Nhà nước. Ở chiều ngược lại, nhiều quy phạm pháp luật lại mang tính chất chất định hướng, giáo dục hơn là răn đe, trừng phạt.
việc này còn có ý nghĩa lý luận to lớn ở chỗ, không riêng gì có đôi khi những giá trị đạo đức có ý nghĩa ràng buộc trách nhiệm công dân to hơn pháp luật, mà thật sự nền tảng phát triển của pháp luật trong đời sống sẽ có một “dung môi” tốt hơn nếu tính tự giác và ý thức pháp luật được hình thành từ đạo lý, từ bề dày lịch sử truyền thống văn hóa của dân tộc bản địa. Bất luận trong trường hợp nào, vấn đề cốt lõi là làm sao cho những người dân dân nhận ra được nhu yếu về dịch vụ pháp lý một cách trung thực và lựa chọn được hình thức dịch vụ thích hợp nhằm mục đích bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp của tớ.
2.5- Nghề luật sư là bất khả kiêm nhiệm:
Thông lệ hành nghề luật sư trên thế giới là bất khả kiêm nhiệm. Tuy nhiên, do đặc điểm lịch sử của đất nước và quá trình hình thành nghề luật sư ở Việt Nam, nên trong thuở nào gian khá dài sau giải phóng, pháp luật về luật sư vẫn được cho phép duy trì chính sách luật sư kiêm chức. Những luật sư kiêm chức này thực chất vẫn bảo vệ những tiêu chuẩn hành nghề luật sư, nhưng họ đang là công chức hoặc những người dân thao tác liên quan đến pháp luật khác, chiếm tỷ lệ gần 40% số lượng luật sư trong cả nước. Khiếm khuyết của tình trạng kiêm nhiệm này trong thời gian qua là luật sư kiêm chức không thật sự sống với nghề và bằng nghề, thời gian dành riêng cho hoạt động luật sư bị chi phối bởi thời gian thao tác mang tính chất chất bắt buộc của công chức, thậm chí gây phiền hà cho những cơ quan tiến hành tố tụng khi vắng mặt tại phiên tòa xét xử bị cáo mà tôi đã nhận trách nhiệm bào chữa. Tính không chuyên nghiệp trong hoạt động và sinh hoạt giải trí luật sư về phương diện này còn làm cho những người dân cần tương hỗ về pháp lý, bị can, bị cáo cảm thấy không tin tưởng vào sự tận tâm của luật sư, những đơn vị tiến hành tố tụng vì thế mà có đánh giá không tốt về hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp luật sư, giảm thiểu vai trò luật sư trong đời sống xã hội.
Bất khả kiêm nhiệm như một đặc điểm trong hoạt động và sinh hoạt giải trí của nghề luật sư không riêng gì có bảo vệ hoạt động và sinh hoạt giải trí này mang tính chất chất chuyên nghiệp, mà còn góp thêm phần nâng cao vị trí, vai trò của luật sư trong xã hội. Mặt khác, về phương diện pháp lý, Pháp lệnh công chức quy định cán bộ, công chức không được thành lập và tham gia thành lập, quản lý điều hành nhiều chủng quy mô doanh nghiệp, hợp tác xã, trường học, tổ chức nghiên cứu và phân tích khoa học tư; không được tư vấn về những việc làm có liên quan đến bí mật Nhà nước, bí mật công tác thao tác, những việc làm thuộc thẩm quyền xử lý và xử lý của tớ… Quan điểm của những nhà làm luật nhận định rằng, để tiến tới chuyên nghiệp nghiệp hóa đội ngũ luật sư, cần thực hiện nguyên tắc bất khả kiêm nhiệm để luật sư hoàn toàn có thể chuyên tâm với nghề nghiệp, đáp ứng nhu yếu giúp sức pháp lý ngày càng phong phú và phức tạp của nhân dân.
2.6- Nghề luật sư là hoạt động và sinh hoạt giải trí mang tính chất chất quốc tế
Tính chất quốc tế của hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp luật sư hình thành cùng với sự phát triển của nghề luật sư trong lịch sử. Cùng với sự phát triển của những hình thái kinh tế tài chính- xã hội của loài người, những cuộc trận chiến tranh liên miên đã kéo theo sự xê dịch của những nền văn hóa và pháp lý. Ngày nay, cùng với sự phát triển kinh tế tài chính và dữ thế chủ động hội nhập đời sống quốc tế, luật sư những nước trên thế giới đã mở rộng phạm vi và nghành hoạt động và sinh hoạt giải trí ra khỏi biên giới quốc gia, đóng một vai trò ngày càng quan trọng trong việc thúc đẩy những quan hệ kinh tế tài chính, chính trị, xã hội Một trong những nước. Người ta đã quen với hình ảnh cạnh bên những doanh nghiệp quốc tế đến làm ăn tại Việt Nam có một đội nhóm ngũ luật sư giúp tư vấn và soạn thảo hợp đồng, tham gia xử lý và xử lý tranh chấp. Các hiệp ước song phương và đa phương ký kết Một trong những nước có sự tham gia soạn thảo của những luật sư tay nghề cao. Trong điều kiện đất nước dữ thế chủ động tham gia tiến trình hội nhập quốc tế, Việt Nam đã phát hành nhiều văn bản pháp quy điều chỉnh hoạt động và sinh hoạt giải trí hành nghề tư vấn pháp luật của tổ chức luật sư nước ngoài tại Việt Nam, theo đó những luật sư nước ngoài chỉ được tư vấn về pháp luật nước ngoài, pháp luật quốc tế trong nghành đầu tư, marketing thương mại, thương mại, không được tư vấn pháp luật Việt Nam, không tham gia tố tụng trước Tòa án Việt Nam. Nhiều luật sư Việt Nam đã tham gia xử lý và xử lý những vụ kiện tranh chấp có yếu tố nước ngoài tại những Tòa án, trọng tài quốc tế…
Pháp lệnh luật sư năm 2001 đã được cho phép những Văn phòng luật sư, Công ty luật hợp danh được thuê luật sư nước ngoài, hợp tác với tổ chức luật sư nước ngoài theo quy định của pháp luật về hành nghề của luật sư nước ngoài tại Việt Nam; đặt cơ sở hành nghề ở nước ngoài theo quy định của Chính phủ. Nghị định số 94/2001/NĐ-CP ngày 12-12-2001 của Chính phủ đã quy định rõ ràng những điều kiện mà tổ chức hành nghề luật sư được đặt cơ sở hành nghề ở nước ngoài, cũng như cử luật sư thực hiện dịch vụ pháp lý ở nước ngoài. Các quy định pháp lý nêu trên đã mở ra khả năng to lớn cho việc nâng cao sức đối đầu đối đầu của đội ngũ luật sư Việt Nam trên trường quốc tế.
Tài liệu tham khảo
1 TS. Phan Hữu Thư, Nghề và nghề luật, Đặc san Nghề luật, Trường Đào tạo những chức vụ tư pháp, Số 1/2001, tr. 4.
2 TS. Hà Hùng Cường, Pháp lệnh về hành nghề luật sư ở Việt Nam, Bài giảng vào ngày 26-6-2002 tại Khóa I Lớp đào tạo nguồn luật sư những tỉnh phía Nam tổ chức tại TPHCM.
3 Trường Đào tạo những chức vụ tư pháp, Kỹ năng hành nghề luật sư, tập I, Nhà xuất bản Công an nhân dân, Tp Hà Nội Thủ Đô, 2001, tr. 11-12.
4 TS. Nguyễn Đình Lộc, Về Pháp lệnh Luật sư năm 2001, Số chuyên đề về Pháp lệnh Luật sư năm 2001, Bộ Tư pháp và Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, tr. 6.
5 TS. Hà Hùng Cường, Pháp lệnh luật sư năm 2001 với việc đáp ứng yêu cầu hội nhập khu vực và thế giới, Số chuyên đề về Pháp lệnh Luật sư năm 2001, Sđd, tr. 23.
6 TS. Phạm Hồng Hải, Về hiệu suất cao bào chữa trong tố tụng hình sự, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, Viện Nhà nước và Pháp luật, Số 2 (85), 1994, tr.27.
7 Nguyễn Như Ý (chủ biên), Đại từ điển tiếng Việt, Nhà xuất bản Văn hóa thông tin, Tp Hà Nội Thủ Đô, 1999, tr. 1192.
8 TS. Hà Hùng Cường, Pháp lệnh luật sư năm 2001 với việc đáp ứng yêu cầu hội nhập khu vực và thế giới, Sđd, tr. 19.
9 Lê Hồng Sơn- Dương Thu Phương, Hành nghề tư vấn pháp luật của luật sư nước ngoài tại Việt Nam, Số chuyên đề về Pháp lệnh luật sư năm 2001, Sđd, tr. 107-111.
10 Nguyễn Tiến Lập, Tham luận tại Hội thảo Đạo đức nghề nghiệp luật sư, Bộ Tư pháp, TPHCM 3/2001.
Tải thêm tài liệu liên quan đến nội dung bài viết Khái niệm to chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư
Post a Comment